Ο ναός του Ταξιάρχη ή Άι Στράτηγου, στη θέση Νιόκαστρο, λίγο έξω από την Καστάνια της Μεσσηνιακής Μάνης, είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της ευρύτερης περιοχής. Πρόκειται για σταυρεπίστεγο ναό με τρούλο των αρχών του 13ου αιώνα, στα νότια του οποίου κατασκευάστηκε λίγο αργότερα μια εντυπωσιακή πλάγια στοά που φαίνεται ότι χρησίμευε ως νάρθηκας. Η στοά, κτισμένη με επιμελημένη πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία, διαρθρώνεται στις όψεις της με ωραία δίβηλα ανοίγματα, ενώ μία ακόμη ζώνη με δίλοβα ψευδοπαράθυρα σχηματίζεται στο ανώτερο τμήμα της νότιας πλευράς της. Μοναδικής σπουδαιότητας είναι και οι τοιχογραφίες του 13ου αιώνα που διακοσμούν το εσωτερικό της στοάς, στις οποίες περιλαμβάνεται και μία εικαστική απεικόνιση της Αγίας Τριάδας, από τις ελάχιστες γνωστές στην βυζαντινή μνημειακή ζωγραφική. Η ιδιότυπη διάρθρωση των όψεων του μνημείου της Καστάνιας, άγνωστη εν γένει στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, φαίνεται ότι εμπνέεται από τους φημισμένους αριστοκρατικούς οίκους της μέσης και της ύστερης βυζαντινής περιόδου, στις όψεις των οποίων σχηματίζονταν στοές και σειρές από εντυπωσιακά παράθυρα. Το μνημείο αντιμετώπιζε σοβαρότατα δομοστατικά προβλήματα, ενώ το σύνολο της θολοδομίας του μικρού σταυρεπίστεγου πυρήνα είχε καταρρεύσει εδώ και πολλές δεκαετίες. Η κακή κατάσταση διατήρησης της στέγης της στοάς είχε προκαλέσει εκτεταμένες φθορές και στον ζωγραφικό διάκοσμο του ναού. Η μελέτη αναστήλωσης του μνημείου εκπονήθηκε από τον αρχιτέκτονα-αναστηλωτή Γεώργιο Νίνο και το επιστημονικό προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας. Το 2015 συντηρητές της Εφορείας εκτέλεσαν τις άμεσες σωστικές εργασίες στο μνημείο. Η αναστήλωση του ναού και της πλάγιας στοάς ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2016 από τη Μνημειοτεχνική Ε.Π.Ε., υπό την επίβλεψη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία της Μαρίνας και του Θανάση Μαρτίνου. Οι παραπάνω πληροφορίες προέρχονται απο το επιστημονικό προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.

The church of Taxiarchis (Ai Strategos) at Niokastro, nearby the village of Kastania, is one of the most important byzantine monuments of the Mani peninsula. It is a cross- vaulted church, dated to the early 13th century with an impressive portico added to its south side a few years later. The masonry of the portico is carefully constructed with porous stones and bricks according to the cloisonné system. Big two-lobed openings are shaped on the sides of the portico, while the upper part of its south side is articulated with a row of pseudo-windows. Of significant importance is the fresco decoration of the monument, dated to the second half of the 13th century. A unique representation of the Holy Trinity is included among the paintings, one of the few preserved examples in Byzantine Art. The peculiar articulation of the portico’s sides, unfamiliar in ecclesiastical architecture in general, seems to imitate private mansions of the byzantine aristocracy, where colonnades and rows of windows were very common features in articulation of the exteriors. The monument presented severe static problems while the whole vaulting of the cross-vaulted core had been collapsed many years ago. The bad condition of the portico’s roof has caused extensive damage in its wall-paintings. The study for the restoration of the monument has been completed by the architect-conservator Georgios Ninos and the Ephorate of Antiquities of Messenia. The stabilization of the frescoes of the portico was carried out by conservators of the local Ephorate of Antiquities in 2015. The restoration of the monument started in January 2016 by “Mnemeiotecniki L.t.d.”, under the supervision of the Ministry of Culture, thanks to the generous donation of Marina and Thanasis Martinos. The above information comes from the scientific staff of the Ephorate of Antiquities of Messenia.